Czy Polski Instytut Sztuki Filmowej wypłacał ponad 1 mld zł dotacji w zamian za lojalność?

Zgodnie z publikacjami, jakie ukazały się na temat dyrektora PISF-u Radosława Śmigulskiego mogło dochodzić wielokrotnie do nadużyć władzy m.in. w zakresie przyznawania 250 mln złotych z rocznego budżetu tej instytucji na wspieranie polskiej kinematografii. W trakcie 5 letniej kadencji w sposób wadliwy tj. nietransparentny, wydano ponad 1 mld złotych finansując m.in. propisowskie filmy takie, jak Smoleńsk. Równocześnie za tak ogromne pieniądze publiczne kupowano sobie lojalność wśród twórców w zamian za sfinansowanie filmu. Niepokornych artystów i twórców straszono sądami, między czasie odbierając dotacje dla tak ważnych fundacji, jak Legalna Kultura.

Śledztwo dziennikarskie przeprowadzone przez Violettę Krasnowską przedstawione w tekście pt. „Kto gada, nie kręci” (tyg. „Polityka”, nr 36/2022, s. 84-87) pozwala sporządzić listę osób bezpośrednio lub pośrednio poszkodowanych przez arbitralne decyzje dyrektora Śmigulskiego. Wsparcia finansowego nie otrzymały następujące dzieła filmowe, mimo iż uzyskały one pozytywne rekomendacje ekspertów zatrudnionych przez PISF:

1. Film dokumentalny Baracka Heymanna „Dani Karavan. Bez taryfy ulgowej”, gdyż reżyser nie zgodził się na ingerencję w dialogi filmu.
2. Film fabularny Wojciecha Smarzowskiego „Wesele”, zdaniem reżysera z przyczyn politycznych.
3. Film „Klecha”, gdyż reżyser Jacek Gwizdała, nie zgodził się odejść, mimo iż było to warunkiem otrzymania dotacji. Powodem postawienia takiego ultimatum były krytyczne wypowiedzi Gwizdały pod adresem PSIF-u.
4. Film „Pan T.” otrzymał dotację po trzech latach, w wysokości 3 mln. zł na mocy wyroku sądu.
5. Film o aferze „Żelazo”, wyreżyserowany przez członka Państwowej Akademii Filmowej Wiesława Saniewskiego, otrzymał dotację dopiero po napisaniu odwołania do ministra Glińskiego, przez producenta filmu Kazimierza Beera („Czarny czwartek. Janek Wiśniewski padł”).
6. Dokument Ireneusza Dobrowolskiego „Świat, o którym się Lemowi nie śniło”. Film odrzucono mimo, iż reżyser zasłynął dokumentem o Stanisławie Szukalskim (dystrybucja: Netflix, ocena krytyków na Filmwebie: 8,1). Producentem filmu odrzuconego przez PISF miał być Leonardo Di Caprio wspólnie z Charlesem V. Benderem (znany z hollywoodzkiej ekranizacji „Solarisa” z George`em Clooneyem). Udział w filmie mieli wziąć m.in.: fizyk i popularyzator nauki Michio Kaku, Elon Musk czy Ray Kurzweil.
7. Film Macieja Odolińskiego „Niezgoda. Punkt zwrotny” otrzymał początkowo od PISF 110 tys. zł dotacji, gdy dyrektorem tej instytucji była Magdalena Sroka. W nieprzejrzystych okolicznościach wsparcie finansowe wycofano w efekcie działań dyr. Śmigulskiego. Za próby dochodzenia swych racji i odwołania się od tej arbitralnej decyzji reżyser Odoliński zapłacił retorsjami prawnymi. Próbowano go zastraszyć i uciszyć pismami m.in. z kancelarii prawnej dr. hab. Szymona Pawelca reprezentującej PISF oraz otrzymał wyzwanie na policję. Prokuratura umorzyła tę kuriozalną sprawę.
8. W efekcie prawnych potyczek Maciej Odoliński stracił również możliwość otrzymania dofinansowania na film dokumentalny „Illusion 1907”

Dyrektor Śmigulski jest również odpowiedzialny za obcięcie dotacji dla:

1. Fundacji Legalna Kultura – walczącej z piractwem. Gdy prezes Fundacji Kinga Jakubowska wyraziła sprzeciw dążąc do wyjaśnienia krzywdzącej jej zdaniem decyzji została dodatkowo „ukarana” jak twierdzi kontrolami urzędów państwowych, które trwały 14 miesięcy.
2. Szkoły Wajdy kierowanej przez Wojciecha Marczewskiego, który w 2019 r. był również przewodniczącym rady programowej Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni. Gdy w tym czasie dyrektor PISF-u usiłował wpłynąć na dobór filmów na Festiwalu, Marczewski wyraził otwarty sprzeciw m.in. w wywiadzie dla Wirtualnej Polski. Efekt obcięcie dotacji dla kierowanej przez niego instytucji.

Cierp w milczeniu albo szykuj się na proces

Za brak pokory Śmigulski karze pozwami kierowanymi do każdego, kto nie zgadza się z jego „wyrokami”. Przypadek sądowych reperkusji jakie spotkały reżysera Macieja Odolińskiego nie jest wyjątkiem. Obecna władza wyspecjalizowała się w ściganiu dziennikarzy oraz osób krytykujących władzę PIS i Zjednoczonej Prawicy w oparciu o art. 212 kk. dot. zniesławienia. Powołany przez ministra kultury Glińskiego zasiadający uprzednio w Totalizatorze Sportowym Śmigulski pisowską praktykę zamykania ust przeciwnikom zaadaptował do własnych potrzeb. Jedną z ofiar był przewodniczących Rady PISF, który ośmielił się wystąpić z listowną krytyką na swojego szefa do ministra Glińskiego. Sąd nie dopatrzył się uchybień, ale efekt psychologiczny pozostał. Każdy kto ośmieli się skrytykować działania Śmigulskiego musi się liczyć z procesem. Tak, jak Andrzej Gołda, jeden ze scenarzystów filmu „Pan T.”, który w wywiadzie dla Onetu poskarżył się na złe traktowanie i wstrzymanie dotacji. Stąd też w środowisku twórców zaczyna obowiązywać nowa reguła: jeśli chcesz tworzyć filmy – milcz. Inni, Ci o bardziej nonkonformistycznym i niezależnym temperamencie artystycznym w ogóle rezygnują z ubiegania się o dotacje. Ze szkodą dla nas wszystkich: widzów, branży filmowej i całej kultury polskiej. Jakie zatem filmy otrzymują najwięcej pieniędzy? Cóż odpowiedź zdaje się być oczywista – są to wszyscy, którzy są lojalni nie tylko dyrektorowi Śmigulskiemu, ale również aktualnej władzy Zjednoczonej Prawicy. Nie może zatem dziwić, że na 5 mln zł naszych pieniędzy poszło na film „Smoleńsk” Ewy Stankiewicz opartym na raporcie Macierewicza (oskarżanego o współpracę ze służbami rosyjskimi i sprzyjanie interesom Kremla). 4,9 mln zł otrzymał debiut filmowy Michała Muzyczuka (jego ojciec jest powiązany z Jackiem Kurskim byłym prezesem TVP), zaś producentem tego filmu jest firma, która za sprawą prezesa Tomasza Kruszewskiego związana jest ze SKOK-ami, i wydającą tygodnik wSieci i portal wPolityce spółką Fratria.

6 grudnia tego roku kadencja Radosława Śmigulskiego powinna dobiec końca. Wszystko jednak wskazuje, że nic nie ulegnie zmianie i obecny dyrektor zostanie z nami na kolejną kadencję. A wszystko to przy milczeniu środowisk artystycznych i filmowych, zastraszonych pozwami lub przekupionych dotacjami. Wygląda na to, że grupa nonkonformistycznych i niezależnych twórców, podąża własną drogą, szukając finansowania filmów na własną rękę.

Fundamentem systemu lojalni prawnicy

Pozostaje otwartym pytanie jak to możliwe, że to co nie udało się komunistom w czasach PRL-u i tamtejszej cenzurze (filmy Wajdy, filmy Barei, spektakl „Dziady”), udaje się na naszych oczach władzy PIS, przy pomocy zręcznych i często utytułowanych prawników jak: dr. hab. Szymon Pawelec, wykładowca Uniwersytetu Warszawskiego? Czy obecna sytuacja naszego kraju nie staje się z dnia na dzień coraz bardziej opłakana, dlatego że to właśnie część prorządowych środowisk prawniczych strasząc wszystkich pozwami, wzięła w obronę coraz bardziej nieudolną władzę? Czy nie sprzeniewierzyli się oni etyce zawodowej oraz obowiązkowi przestrzegania Konstytucji RP, która chroni wolność słowa i prawa obywateli do rzetelnej informacji?

Dziś stawiam te pytania w sposób otwarty, nie dając Wam drodzy Czytelnicy gotowej i jednoznacznej odpowiedzi. W kolejnych publikacjach będę jednak dokładał wszelkich starań, aby obnażyć skalę i rozmiar zblatowania się świata politycznego i prawniczego za nasze publiczne pieniądze w imię ochrony interesów władzy. Co dzieje się na naszych oczach ze szkodą dla nas zwykłych obywateli tego coraz bardziej chorego, niczym skażona Odra, Kraju.

Autor:
Klaudiusz Wiśniewski
Red. Naczelny/Wydawca

Niniejszy artykuł to zapowiedź serii publikacji, które ukażą się na portalach naszeregionalne.com

Opracowano na podstawie materiałów prasowych:

1. Violetta Krasnowska, „Kto gada, nie kręci”, Polityka, 05. 09. 2022 r.
2. Dawid Dudko, „Wolę zrezygnować z pieniędzy od Polaków […]”, Onet Kultura, 11. 07. 2022 r.
3. Janusz Schwertner, Kamil Turecki, „Spór o „Pana T.”[…]”, Onet, 29. 11. 2019 r.
4. Marta Ossowska, „Klecha. To miał być film TVP o dobrym księdzu”, WP.pl, 23. 05. 2022 r.

Nota prawna Wydawcy:

1. Niniejszy raport został opracowany w oparciu o prawo cytatu i prawo reprintu z poszanowaniem praw autorskich twórców poprzez właściwe oznaczenie źródeł informacji tak w tekście, jak i w przypisach.

2. Publikacja umocowana jest bezpośrednio w art. 213 p. 2 k.k. który stanowi, że „nie popełnia przestępstwa określonego w art. 212 zniesławienie § 1 lub 2, kto publicznie podnosi lub rozgłasza prawdziwy zarzut: 1) dotyczący postępowania osoby pełniącej funkcję publiczną lub 2) służący obronie społecznie uzasadnionego interesu.”.

3. Wydawca zastrzega sobie prawo do błędu, który w uzasadnionych przypadkach naprawi poprzez zamieszczenie stosownego sprostowania i przeprosin. Równocześnie Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za materiały i dane pochodzące z zewnętrznych źródeł cytowanych lub wspominanych (parafrazowanych) w treści publikacji. Dołoży on przy tym rozsądnych starań, aby cytowane źródła zweryfikować, zgodnie ze sztuką i posiadanym warsztatem redakcyjnym i dziennikarskim.

4. Nadrzędną zasadą przyświecającą Wydawcy jest dbanie o dobro społeczne w postaci dostępu do rzetelnej informacji, bez której nie można mówić o prawidłowo działających instytucjach demokratycznych i państwie prawa bezpośrednio gwarantowanych w Konstytucji RP i innych przepisach prawnych krajowych i umowach międzynarodowych włączając w to katalog Praw Człowieka i Obywatela.